واژگان و اصطلاحات اصیل جنوب‌شرق کشور و استان کرمان – تلگرام آپ
واژگان و اصطلاحات اصیل جنوب‌شرق کشور و استان کرمان – تلگرام آپ
به گزارش سلام نو، نیک می دانیم که بیشتر واژگانی که در گویشها و زبانهای گوناگون شهرهای ایران بکار می رود،ریشه ی یکسانی دارد اما به شَوَند نبود آموزش فراگیر و سراسری،به ریختهای گوناگون بر زبان می رود.در زبان هر شهر و روستا شماری واژگان ویژه نیز دیده می شود که کمتر در زبان و گویش مردمان شهرهای دیگر دیده میشود . ما در این جستار کوشیده ایم واژگانی در زبان مردمان کرمان بیابیم و گردآوری کنیم که در زبانها و گویش های دیگر شهرها کمتر بکار می رود اما به هر روی با نگرش بر ریشه ی یکسان زبانهای کهن ایرانی، دور نیست که این واژگان برای خوانندگان از هر جای ایران زمین آشنا به نگر بیاید . (در پهرست زیر شماری اصطلاح و واژه ی بیگانه هم پدیدار است)
بوخ زود
آدرشک لرزیدن ، چندش
خلوش عامی
کاربافو عنکبوت
وَشَم / بَشَم برایم
کَرِه بزغاله
شاخی کله پاچه
تلخو بادام کوهی
کرکریچو غضروف
ترنشک پرنده ای با آوای زیبا
پختو/ پخته قمری
خشک لاغر
کلپک / کرپو مارمولک
جیکو جیرجیرک
مدو سوسک
ترشبلا آب کش
چارقد روسری
قینوس حرفِ چرت
چُم چه میدانم
پلخمون خون خشک شده ی زخم
بِل (بهل) اجازه بده
سَفت سبد
پِچَل کثیف
مچل الاف
کِغارک قارچ
لُک برامدگی
پسین عصر
زرده ی شب غروب افتاب
چوریک جوجه
هانِمید به اندازه / خوب
پیش دستی بشقاب
وَرجِکیدن پریدن، ترسیدن
گُنج سهم / حد
قِلندرو حباب روی آب
رُو نمیگیره / رُو شد انجام نمیشه / آغاز شد
هونجیچسو/ هِنچسکو سوسک سیاه
فِت فِتو آدم پرحرف
رودِمون گوشت تازه آوردن(چاق شدن)
گُواف خمیازه
نِرکو سکسکه
پُت مو
پُت پُت تیکه تیکه کردن
اولنگونو آویزان
ناسار ناودان
رازین پله
پِرقید له شد
تِغار کاسه بزرگ (ظرف کشک مالی)
ورهم گشتن شتاب کردن / آماده شدن
زِپَتول تکان دادن
بایو پدربزرگ
سرپایی دمپایی
چغوک / چقوت گنجشک
چارچِلِنگ چهار دست و پا
کِلَمبُرزی دست انداز
جوغن هاون
آبگرمو اشکنه
مفشو کیسه قندی یا کیسه دارو گیاهی
بد پک پوز زشت
کُلیتوو مقنعه
کاربافو عنکبوت
لُکُمبرو سرعت گیر
قُزمیت ـ رشقال بیخود، مسخره
بُلِیت ساده ، نادان
اسپریچو پرستو
کماجون قابلمه
فیق سوت
لرد بیرون
بد بلایی راحت نبودن
اوخاری / آبخواری لیوان
موریک مورچه
تُمبیدن فرو ریختن
تِرِشاله زرد آلو خشک
پَرتو(patou) پرتاب کردن
پِفتال تفاله چای
پایطاقو قلاب گرفتن
پَق پهن
پلوشوندن سرخ کردن و سوختن
ورگِل ِهم با هم ، دَرهم
آدور بوته ی خار
اُماچ شور با
اوقلی قیتو آبکی
انذِراتو کمی
لَته پارچه
لِسک خسیس
گُلوپ لامپ
کُتُمبه سر ، کله
اوسا آنوقت
گاچو گهواره
پِزگ جوش چهره
سرچِنگو نشستن روی پنجه نشستن
بابِو اَه
زِرو گرمی ، نیرو
پدروفه خاک و خل
