آشنایی با آداب عزاداری در ماه محرم – تلگرام آپ

به گزارش سلام نو_ فرهنگ و هنر: ماه محرم رسوم مختلفی در ایران دارد که هر ساله به احترام سالار شهیدان امام حسین (ع) برپا می شود.

ماه محرم، ماه عزادارای بر امام حسین علیه السلام، پیشوای سوم شیعیان است و پیروان مذهب تشیع این ماه را با برگزاری هیئت ها و دایر کردن ایستگاه های صلواتی و… به اقامه عزای شهدای کربلا می پردازند. اما عزاداری ایام سوگواری محرم نزد مسلمانان و نسل شیعه آداب خاصی دارد. حتی برخی از مناطق آداب ویژه تری نیز دارند. یکی از آداب و رسوم عزاداری برای امام حسین، اهمیت به نوحه های ماه محرم می باشد. به عنوان مثال، نوحه ترکی یکی از پایه های ثابت عزاداری اباعبدالله الحسین علیه السلام است و با توجه به آن که بسیاری از مداحان به نام کشور آذری زبان هستند، بخش مهمی از مداحی های ماه محرم به نوحه ترکی اختصاص دارد..

برجسته ترین آداب شرعی عزاداری امام حسین علیه السلام

به طور کلی عزاداری امام حسین علیه السلام باید به قصد قربت گرفته شود تا منجر به کمال روحی و معنوی اشخاص گردد. بنابراین نفس اقامه عزا برای اباعبدالله الحسین عبادت بوده و این عبادت نیز دارای آدابی است که عزاداران ملزم به رعایت آن هستند. برخی از این آداب عزاداری عبارت است از:

• با توجه به حدیثی از پیامبر مکرم اسلام (ص):”ارزش هر عملی به نیت آن است.” بنابراین اگر بانی عزادارای نذر روز خاصی را داشته باشد، باید همان روز مقرر ادا کند.
• اقامه عزای امام حسین علیه السلام باید با نظم باشد. این نیز از سفارشات امام صادق ع است که باید طوری برنامه ریزی شود که تداخل در عبور و مرور ایجاد نشده، عزاداران به هرج نیفتند.
• سخنرانان مجالس اهل بیت باید فرهنگ اهل بیت را در سخنان خود زنده کنند تا حق مطلب ادا شود. یعنی مطالب با محتوا بوده و بر علم عزاداران بیفزاید. در همین راستا مداحین نیز باید در انتخاب نوحه هوشمندانه عمل کنند..
• مدت مراسم باید کنترل شود تا عزاداران خسته نشده و بهره کافی را از مجلس ببرند.
• با وضو و پاک بودن در مجلس عزای امام حسین علیه السلام و پرهیز از غیبت و گناه نیز از مراقبات شخصی عزاداران به شمار می رود.

آداب خاص آذری‌ها برای عزادارای امام حسین علیه السلام

همانطور که گفته شد هر منطقه ای از کشور شیعه نشین ایران، آداب به خصوصی در باب عزاداری محرم دارد که از این میان به بررسی چند مورد از آداب عزاداری بین آذری ها پرداخته می شود:

* طشت گذاری: در آخرین جمعه ماه ذی الحجه مراسمی تحت عنوان استقبال از محرم و اعلام عزای حسینی در شهرها برگزار می شود که طشت گذاری نام گرفته است. در این نوع مراسم عزاداران در دو صف روبه روی هم قرار می گیرند و زنجیر می زنند. مداح مداحی کرده و فردی که میاندار است این نوحه ترکی را می خواند و عزاداران پاسخ می دهند:

میاندار:یارالارون آخارقانی ایدرگلناری میدانی

عزاداران:حسینم وای حسینم

در انتهای مراسم طشت گذاری تعدادی از عزاداران کوزه های پر آب را به یاد ایثار و از خود گذشتگی علمدار کربلا دور تادور مجلس می گردانند.

* دسته های شاه حسینی: نام سنتی این مراسم باشکوه واخس_شاخس است. در این مراسم که شب تاسوعا برگزار می شود، همه ی عزاداران روی زانو نشسته به صورت هماهنگ با خوانده شدن نوحه ترکی دست های خود را بالا برده سپس بر زانو می کوبند. همین مراسم بایک تفاوت در روز تاسوعا و عاشورا هم برگزار می شود. عزاداران درحالی که دایره وار دور هم می چرخند، پاهای خود را هماهنگ با نوحه ترکی در حال اجرا محکم بر زمین می کوبند.

* شام غریبان: در آئین عزاداری آذری ها از عصر عاشورا با یادآوری واقعه ی عاشورا تا نیمه های شب به احترام اُسرای کربلا چیزی میل نمی کنند. در این شب عزاداران با در دست گرفتن شمع به مسجد رفته و در تاریکی از زبان حضرت زینب (سلام الله علیه) رجز خوانی کرده نوحه ترکی می خوانند. بعد از آن به یاد فرزندان اباعبدالله الحسین علیه اسلام به بیرون از شهر رفته نوحه سر می دهند.

نمونه های مشهور این مراسمات در حسینیه اعظم زنجان که قدمت آن به پیش از سال ۱۰۲۰ برمی گردد اجرا می شود. اما آداب عزاداری حسینی در میان آذری ها به روز عاشورا ختم نمی شود. در روز ۱۱ محرم الحرام عاشقان حسینی با حضور پرشور در خیابان ها، با دسته های عزادارای و با سر دادن نوحه ترکی به سمت حسینیه حرکت کرده همگی آنجا جمع شده و در سوگ امام حسین برای حضرت زینب(سلام الله علیه) نوحه سرایی می کنند.

* مداحی و خواندن نوحه ترکی

به گفته برخی مداحان آذری زبان مثل حاج مهدی رسولی ،برای آذری ها نوحه حماسی با زبان فارسی اغناکننده نیست و باید در کنار آن از نوحه ترکی نیز استفاده شود. زیرا نوحه ترکی سوز و گداز خاصی دارد. مهدی رسولی از مداحان جوان و بنام کشور که فرزند شهید محمدجواد رسولی است، با نوحه های ترکی اش بین مردم محبوب گشته است.

از معروف ترین نوحه های او میتوان: الحمدلله که مادرمی، الرحیل الرحیل و نوحه ترکی اولارسان دخیل را نام برد. تنها با یک کلیک می توان به دانلود نوحه ترکی یا فارسی این مداح محبوب و خوش صدای کشورمان پرداخت. اما در بین مداحین آذری زبان کربلایی نریمان پناهی هم از محبوبیت خاصی برخوردار است. چرا که ایشان ۲۰سال پای درس حاج منصور ارضی شاگردی کرده و سالها در جبهه جنگ به ملت ایران خدمت کرده است. برخی از نوحه های معروف نریمان پناهی شامل:نوحه ترکی یخیلیب عباسیم نهر فرات، صلو علیک و ملیک السماء و… می باشد.

اقامه‌ی عزای امام حسین علیه السلام در شرایط کرونایی

امسال با قوانین و ضوابط ستاد ملی مبارزه با کرونا، تمامی هیئت های کشور از اجرای ایستگاه های صلواتی و پخش کردن طنین خوش یاحسین، برگزاری مراسمات و.. ممنوع شده اند. اما این ضوابط نمی تواند مانع برگزاری مجلس عزای شهدای کربلا باشد. شیعیان در این شرایط با اقداماتی نظیر نوشتن شعارهای حسینی پشت شیشه خودرو و همچنین با دانلود مداحی اعم از دانلود نوحه ترکی یا فارسی و پخش کردن آن با سیستم صوت خودرو به نوعی اقامه عزا کرده و شور و شعور حسینی را به نمایش گذاشتند.